Di un vello e algo desacougante adagio filosófico que «ser é ser percibido». Ben o saben os expertos en publicidade e marketing que constantemente están a falar da importancia do relato, é dicir, da necesidade por parte de todo fillo de veciño -institucións, empresas, partidos políticos, etc.- de ter unha versión propia do que un é ou fai, ou quere ser ou facer, con capacidade de abrirse paso no maremagnum de mensaxes cotiás para chegar aos destinatarios correspondentes e, efectivamente, existir. Hoxe en día a iso chámaselle tamén ter visibilidade.
Unha boa forma de ter esa visibilidade necesaria para afirmar o lugar de un no mundo é, polo tanto, ser quen de contar a túa historia, comunicala nos teus propios termos. E o medio privilexiado para facelo nestes tempos semella ser o audiovisual, debido á súa omnipresenza nos medios de comunicación e á súa inmediatez. Na inminencia do Día da Muller Traballadora, e sumándonos ás súas reivindicacións, en GM queremos achegarnos ao mundo das mulleres que se dedican a traballar en Galicia nese ámbito decisivo á hora de transmitir a identidade propia.
Nese sentido, unha reportaxe publicada na web da Academia Galega do Audiovisual firmada pola periodista Montse Dopico, dentro do marco de publicacións do seu anuario (Papeis 2014-15), aporta moitos datos reveladores que ofrecen un diagnóstico bastante preciso da situación e que invitan á reflexión. A boa noticia é que, dentro dun contexto de clara infrarrepresentación femenina en postos clave na toma de decisións (dirección, producción, guionistas), nos últimos anos «nos premios AGAPI e Mestre Mateo o 57% das persoas galardoadas na categoría de dirección artística, e o 66% na de produción, foron mulleres». Na mesma reportaxe, Chelo Loureiro, delegada en Galicia de CIMA (a Asociación de Mulleres Cineastas e de Medios Audiovisuales), afirma que á nosa «é a primeira comunidade que camiña cara á normalización en canto a cuestións de xénero desta industria cultural».
Cartel do documental que a realizadora galega Sandra Sánchez presentou no Zinemaldia
Porén, costa compartir ese optimismo facendo un repaso do noso fondo de películas galegas, nas que non aparece ningunha dirixida por unha muller. Polo que parece, a tendencia é que as mulleres van pouco a pouco ascendendo e ocupando cada vez máis postos (tanto técnicos como artísticos) e de maior responsabilidade, pero nun determinado momento acaban topando cos famosos teitos de cristal, que lles impiden acceder aos lugares donde se toman verdadeiramente as decisións. O resultado reflictese nos contidos, nos que finalmente aparece unha imaxe pasiva e estereotipada das mulleres.
Neste estado de cousas, as mulleres vense obligadas a dirixir producións pequenas e de pouco orzamento, e por iso a súa presenza e moito maior en formatos como as curtametraxes ou os documentais. A lista de nomes é grande, pero se cadra pouco coñecidos, como -sen ánimo de ser exhaustivos- por exemplo: Sandra Sánchez, Sonia Méndez, Adriana Páramo, Eva Quintas,Virginia Curiá, Angeles Huerta, Olga Osorio, Peque Varela, entre moitas outras.
Algún deles figura no cartel de ‘Mulleres que crean. Xornadas de curtametraxes de mulleres gallegas’, organizadas pola mencionada asociación CIMA e que se desenvolven estes días no Fórum Metropolitano de A Coruña con motivo do Día da Muller Traballadora, dentro da campaña da concellería de Igualdade e Diversidade Para todas, todo.
Cartel das xornadas de curtas de directoras galegas
Felicitamos, polo tanto, esta iniciativa de visibilización por parte de CIMA e animamos á asociación a continuar nesa liña, porque pese aos tímidos sinais que apuntan a un cambio de tendencia, o certo é que aínda queda moito camiño por facer de cara a normalización total da presenza das mulleres no cine e no audiovisual galego.
GALICIA MÓVESE 